مطالعه واکنش و تنوع ژنتیک ارقام گندم نان ایرانی تحت تنش سرمای بهاره با استفاده از روش های آماری چند متغیره

وجود تنوع ژنتیکی برای تداوم و پیشرفت برنامه¬های به¬نژادی گیاهان زراعی و افزایش کارایی انتخاب ضروری است. در فصل بهار همزمان با شروع رشد، تحمل گیاهچه¬های گندم به دماهای پایین کاهش می¬یابد و هر یک از مراحل رشد ممکن است با سرمای بهاره مواجه شده و صدمه ببیند. هدف از این مطالعه بررسی تنوع ژنتیکی حاصل از تأثیر تنش سرمای بهاره بر صفات فیزیولوژیک کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کاروتنوئید و پایداری غشاء سیتوپلاسمی در مرحله زایشی رشد و نمو گندم در شرایط کنترل شده بود. به این منظور آزمایشی با 20 رقم گندم نان همراه با چهار تیمار سرمایی (8+ (شاهد)، 2+، 0 و 2- درجه سلسیوس) در آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی پیاده شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل رقم در سرما در همه صفات در سطح 5 درصد معنی¬داری بوده، که حاکی از وجود تنوع ژنتیکی بین ارقام مورد بررسی بود. همچنین بین صفات کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل و کاروتنوئید، همبستگی معنی¬داری وجود داشت. جهت تعیین روابط ژنتیکی بین ارقام مورد مطالعه، تجزیه خوشه¬ای به روش Ward انجام و ارقام مورد بررسی در شرایط تنش شدید (C°2-) به 5 گروه و در شرایط شاهد (C°8) به 4 گروه تقسیم شده، که تجزیه تابع تشخیص و تجزیه به مولفه¬های اصلی گروه بندی حاصل از تجزیه خوشه¬ای را تایید کردند. گروه سوم که از ارقام قدس، تجن و پیشتاز تشکیل شده، در شرایط تنش شدید میزان کمتر تراوش سلولی و میزان بالایی از غلظت رنگدانه¬های گیاهی در بین گروه ها، داشت.